Walter Oettinger (38) vermoord

Datum
maandag 24 mei 1943
Adres
Beethovenstraat 146-3
Plaats
Amsterdam

In 1989 liet cineast Louis van Gasteren via NRC Handelsblad weten dat hij in de oorlog in het verzet had gezeten en dat hij in het belang van en na gemeen overleg met het verzet de Duits-joodse vluchteling Walter Oettinger had geliquideerd omdat deze Oettinger een gevaar was voor hem – Van Gasteren – en andere verzetsmensen.

Het Parool twijfelde aan dat motief en suggereerde roof. Van Gasteren spande een rechtszaak aan en won in hoger beroep. De krant kon roof niet aannemelijk maken.

In 1998 publiceerde ik het boek Wandelingen door moorddadig Amsterdam, waarin vijf pagina’s aan de zaak worden gewijd. Het ging me toen vooral om de vraag: was de moord op Oettinger een verzetsdaad? Achterliggende vraag: zat Van Gasteren wel in het verzet?

Dit zijn de onbetwiste feiten. Van Gasteren sloeg de gehandicapte Oettinger op 24 mei 1943 in zijn woning aan de Beethovenstraat in Amsterdam-Zuid en in aanwezigheid van zijn zuster Josephine van Gasteren met een stuk hoogspanningskabel de hersens in, legde hem in de badkuip en vulde die met water, liet hem enkele dagen in bad liggen, propte hem in een kist en huurde een bootje om die kist naar de Boerenwetering te vervoeren.

Een dag later werd hij opgepakt. De kist was niet gezonken en Van Gasteren had dat bootje gehuurd met zijn officiële persoonsbewijs, waarop zijn adres stond. Het was een kwestie van aanbellen.

Dat laatste was alleen al reden te twijfelen aan de claim dat de moord een verzetsdaad was. Welke verzetsman huurt met zijn eigen, door de bezetter afgestempelde persoonsbewijs het bootje waarmee hij een lijk wil vervoeren? En dat terwijl Van Gasteren juist claimde dat het vervalsen van persoonsbewijzen zijn specialiteit was als verzetsman.

In plaats van de vraag te beantwoorden, dreigde Van Gasteren met een rechtszaak. Die kwam er niet, wel kreeg hij van de uitgever een schadevergoeding. Voor journaliste Pamela Hemelrijk was dat aanleiding tot een open brief, voor mij aanleiding tot nader onderzoek. In 2006 verscheen het resultaat daarvan: De dood van een onderduiker. Louis van Gasteren en de waarheid – uitverkocht, maar hier digitaal weer verkrijgbaar.

Van Gasteren spande zowel tegen Hemelrijk als tegen mij een rechtszaak aan. Beide verloor hij. In mijn zaak vroeg de rechter hem een- en andermaal wat er in mijn boek niet klopte, maar Van Gasteren kon niet één fout aanwijzen. De conclusie in het boek luidde: Van Gasteren heeft zich over de rug van de man die hij zelf heeft doodgeslagen een verzetsverleden aangemeten.

In mei 2016 overleed Van Gasteren, 93 jaar oud. En weer stond in kranten dat de moord op Walter Oettinger een verzetsdaad was. Het was hem kennelijk toch gelukt dat wijs te maken.

Maar de moord op Oettinger was geen verzetsdaad. Voor de goede orde: dat concludeerde ik niet alleen, dat concludeerde ook de rechtbank én de Stichting 1940-1945 nadat Van Gasteren bij die stichting een verzetspensioen had aangevraagd. Om zo’n pensioen te krijgen moet je bewijzen verzet te hebben gepleegd, maar alles in zijn uitgebreide verklaring wat controleerbaar was bleek verzonnen.

Sterker – en dat staat ook in De dood van een onderduiker: het milieu waarin Van Gasteren (toen 20) zich begaf bleek te bestaan uit foute types. In 1941 huurde hij een kamer bij een leraar van hem aan de MTS, die in het uniform van de Weerafdeling van de NSB lesgaf.

Daarna verhuisde hij naar de Beethovenstraat 146-3, een roversnest. Hij kreeg een relatie met de helft van een eeneiige tweeling (40), die in opdracht van foute makelaars huizen van gedeporteerde joden verhuurde. De vrouw woonde onder hem, hij lag bij haar in bed toen de politie aanbelde.

De andere helft van die tweeling woonde op zijn verdieping, in de kamer naast hem. Ook zij verhuurde joodse panden. En ze had een relatie met een hoge NSB’er. Het verzetsblad Vrij Nederland waarschuwde tegen haar.

Zijn zuster – de bekende actrice Josephine van Gasteren – had ook al een relatie met een Duitser, naar geruchte SD-chef Willi Lages. Zij woonde in een van die joodse panden en stond bij de moord op de uitkijk.

En in een artikel in De god van Nederland kon ik daar nog aan toevoegen dat Van Gasteren en die tweeling via advertenties in onder meer de Deutsche Zeitung in den Niederlanden wel heel veel kostbare spullen verkochten, van schilderijen tot bontjassen.

Eén voorbeeld van de vele leugens die Van Gasteren verkondigde toen hij een verzetspensioen aanvroeg: hij zou eind april 1943 een joodse familie hebben geholpen naar het buitenland te vluchten. Maar de gehele familie blijkt al begin februari 1943 in Auschwitz te zijn vergast. Hij verklaarde ook de inboedel van dat gezin te hebben opgeslagen en elke dag de luiken van hun woning te hebben geopend en weer gesloten om de indruk te wekken dat het gezin niet was gevlucht, maar nog in Amsterdam woonde. Ook zou hij daartoe de radio hard hebben gezet. Maar het huis had helemaal geen luiken en radio’s waren kort tevoren verboden. En de man bij wie hij de inboedel had opgeslagen bleek in dienst van de bezetter te werken.

Louis van Gasteren was een pathologisch leugenaar; hij wijdde de rest van zijn leven aan het reconstrueren van zijn verleden. Zo werd Walter Oettinger twee keer vermoord.

Overigens, de rechercheur die tijdens de oorlog het onderzoek naar de moord deed, dacht wel degelijk aan roofmoord. Het was bekend dat Oettinger geld had en Van Gasteren deed na de moord enkele betalingen die zijn inkomen te boven gingen. Hij bekende in 2000 tijdens een voorlopig getuigenverhoor in de rechtszaak tegen Hemelrijk ook dat hij het geld van Oettinger had genomen. Maar dat maakte het nog geen roofmoord, voegde hij eraan toe.

Dat klopt. Maar het is de vraag of hij alleen het geld nam. Tijdens dat verhoor zei Van Gasteren namelijk iets opmerkelijks. Volgens hem bleef die rechercheur maar doorvragen over het geld van het slachtoffer en… diens diamanten.

Tot dan toen had niemand Van Gasteren beschuldigd van het stelen van diamanten. Zijn advocaat adviseerde hem verder te zwijgen.

Slachtoffers

NaamWalter Oettinger
Geboren23 mei 1905
Overleden24 mei 1943

Daders/verdachten

NaamLouis van Gasteren
Geboren20 nov. 1922
Overleden10 mei 2016
 11,7
KNMI De Bilt – 24-05-1943

Bijgewerkt: 24-07-2021 17:08

Reacties (0)

Log in om te reageren